به گزارش خبرنگار مهر بخشهای اول و دوم گفتگو با طه طاهری قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر در روزهای گذشته منتشر شد که محور اصلی آن گزارش سازمان ملل درباره وضعیت مصرف مواد مخدر در ایران، نحوه واکنش مسئولان کشورمان، میزان خسارت اقتصادی مصرف این مواد به کشور و مبادی جدید ورود مواد مواد مخدر به خاک ایران بود. بخش سوم و پایانی این گفتگو را در ادامه می خوانیم.
* با همه این توضیحاتی که شما در طول این گفتگو از اقدامات صورت گرفته توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته اید اما باید گفت تصویر و تصوری که بسیاری از مردم از مسئله اعتیاد دارند از معضلی عادی شده و غیرقابل کنترل حکایت می کند که نیرویهای انتظامی و بقیه نیروهای مقابله کننده در مقابلش کم آورده اند، نظر شما در رابطه با این دیدگاه عمومی چیست و آیا اساسا این ادعا مورد قبول شما هست یا نه؟
- مردم آن فروشنده های خرده پا و معتادان خیابانی را که توسط پلیس بازداشت شده اما زود آزاد می شوند را می بینند. متاسفانه یک نگاههای تخفیفی و غیر بازدارند در پرونده قضایی برخی از قاچاقچیان خرده پای بازداشت شده وجود دارد که اصلأ به صلاح نیست. مثلا مواردی هست که از فردی مواد گرفته شده، به حبس ابد هم محکوم شده است اما در فرایند رسیدگی از مهلتهای قانونی استفاده می کند و پرونده اش به دادگاه تجدید نظر و تخفیف کشیده می شود و گاهی در نهایت آزاد هم می شود. در حالی که مردم در این بخش خواستار اشد مجازات هستند. البته این معضل تاثیر خاصی را به لحاظ اجتماعی و حقوقی ایجاد می کند که در نوع خود قابل توجه است. و درنهایت بعد از مدتی می بینیم تعداد زیادی زندانی محکوم به اعدام به خاطر مسئله مواد مخدر در زندانهای کشور وجود دارد. همین الان هم البته در زندانهای ما تعداد زیادی زندانی محکوم به اعدام وجود دارد، ما معتقدیم که به هر فرد زندانی باید تنها و تنها یکبار تخفیف یا عفو بخورد. یعنی طوری نباشد که یک محکوم به اعدام بعد از مدتی با چند تخفیف از زندان آزاد شود. فرآیند عفو به یک ابزار نادرست تبدیل شده است و بازدارنده نیست.
* با توجه به کشفیات با تناژ بالا می توان قبول کرد که در برخورد با توزیع کنندگان کلان و بزرگ مواد مخدر خوب عمل شده است اما از سوی دیگر با نگاهی به نحوه برخورد با توزیع کنندگان خرد مشخص است که در این بخش ضعیف عمل می شود دلیل این امر چیست؟
- من قبول دارم در برخورد با توزیع کنندگان خرد موفق نبوده ایم و مردم هم حق دارند، اما حقیقت ماجرا این است که قاچاقچیان خرده پا پایین ترین بخش لایه های توزیع مواد مخدر هستند. اینها حجم انبوهی در حدود 20 تا 30 هزار نفر را شامل می شوند. ظرفیت زندانهای ما هم محدود است. بخشنامه ای قوه قضائیه داده است که اگر از فردی زیر چهار گرم مواد کشف شد وارد زندان نشود و فقط جریمه نقدی صورت بگیرد. این کار سیستم هوشمند مواد مخدر را به سمتی برده که برای توزیع همراه خود زیر چهار گرم حمل می کنند، این مسئله به دستگیر نشدن قاچاقچیان خرد و تکرار جرم منجر شده است، به همین دلیل با رایزنیهایی که شده در حال تغییر این قانون هستیم.
* می دانیم که سالانه سه هزار تن مواد مخدر به کشور وارد و در حدود یکهزار تن از آن مصرف، یکهزار تن کشف و بقیه هم به خارج ترانزیت می شود، می توان گفت در حقیقت چون توان و ظرفیت بازار داخلی بیشتر از این نیست کشفیات صورت گرفته حداقل تاثیری چندانی در بازار داخلی ندارد چون در هر صورت نیاز داخل تامین می شود و این کشفیات فقط از میزان ترانزیت کاهش می دهد، شما این ادعا را قبول دارید؟
- نه اینطور نیست. یعنی اگر این تناژ بالا کشف نشده و پخش شود معلوم نیست چه بلایی بر سر جامعه ما می آید و سالانه چه تعداد افراد بیشتری در دام مصرف اعتیاد خواهند افتاد، علاوه بر این، آن قسمت از موادی که به قصد خارج ترانزیت می شود از ابتدا با همین هدف وارد می شود و حتی جنس آن هم فرق می کند و بیشتر مورفین است تا دیگر مواد. این ماده مخدر هم حمل و نقل راحتتری دارد و هم ارزش افزوده آن بیشتر است، از هر 10 کیلو تریاک یک کیلو مورفین به دست می آید و قیمت آن به مراتب بیشتر از تریاک است. چون مصرف در آن سو هست کشور ما مسیر دائمی ترانزیتی مواد مخدر خواهد بود در این راه مصرف داخلی هم پیدا می کند.
* بر اساس تصویری که صدا و سیما و برخی از فیلمهای سینمایی در ذهن مخاطبان و مردم ایجاد کرده اند مافیای مواد مخدر افرادی ثروتمند با خانه های بزرگ و ویلایی هستند و خلاصه دفتر و دستک خاصی دارند، این تصویر چقدر به واقعیت نزدیک است؟
- قبلا وقتی یک شبکه دستگیر می شد، چندین خانه و ماشین و شرکت از آنها مصادره می شد، یعنی تا 10 سال قبل دقیقا چنین شبکه های مافیای در داخل کشور بوده و پول دار هم بودند. به مرور این افراد روشهای خود را تغییر دادند، مثلا قبلا اگر ماشینی گرفته میشد سند آن قطعی بود اما حالا ماشینهایی که قاچاقچیان استفاده می کنند همه لیزینگی است و نمی شود مصادره کرد، یا در مورد دیگر قبلأ اگر یک شبکه را دستگیر می کردیم رئیس و سرشبکه در داخل کشور بود. اما حالا رئیس در خارج است، قبلا معاملات پولی در داخل صورت می گرفت اما حالا اصلا این اتفاق در داخل کشور رخ نمی دهد، پولی هم که رد و بدل می شود اجرت جابه جایی است، ضرباتی که در این مدت جمهوری اسلامی به قاچاقچیان مواد مخدر زده آنها را هوشمند کرده و روشهای خود را تغییر دادند، ما هم باید روشهای خود را تغییر دهیم. حالا اگر وارد زندانهای جمهوری اسلامی شوید می بینید اکثر قریب به اتفاق افرادی که در این زمینه دستگیر شده اند شهروندانی معمولی هستند که در ازای دریافت مبلغی اقدام به حمل و جابه جایی مواد کرده اند و به دام افتادند.
* قدرتمندترین شخص یا گروهی که تا حالا در حوزه مواد مخدر در کشور دستگیر شدند چه فرد یا چه گروهی بود؟
- الان مشخصاً در خاطرم نیست اما بودند افرادی که در این 3 دهه دستگیر شده اند و میلیاردها تومان اموال از آنها مصادره شد، در یک مورد فردی بود که فقط یک قلم از اموال او ویلایی بود با ارزش بیش از 3 میلیارد تومان.
* پر سود ترین مواد مخدر برای قاچاقچیان در کشور چه موادی هستند؟
- این حقیقت تلخی است اما در بخش شیشه در سه یا چهار سال گذشته خیلی از قاچاقچیان پولدار شدند دلیل آن هم ضعف قانون در این زمینه است، قبلا در تریاک و هروئین تمام این پولدارها دستگیر شده و اموال آنها مصادره شد اما به دلیل ضعف قانون در زمینه برخورد با قاچاقچیان شیشه این مورد به یکی از راههای پولساز برای آنها تبدیل شده است و فرد در مدت اندکی پول کلانی به جیب زده است. ضعف قانون به میزانی بوده که حتی متاسفانه در پاره ای از مواقع برخی از این افراد دستگیر شده و به راحتی آزاد شدند. اما در این رابطه هم قانون در حال اصلاح شدن است و اقدامات به مراتب شدیدی در حال اجرا است.
* شما مدتی پیش شما اعلام کردید بخشی از شیشه موجود در بازار در داخل کشور تولید میشود، آمار دقیقی از میزان شیشه تولید داخل وجود دارد؟
- علت کاهش قیمت و نوع تولید و فرآیند گزارش پلیس در تعاملاتی که با پلیسهای دنیا داریم و قاچاقچیان دستگیر شده در خارج از کشورها نشان میدهد که فرآیند واردات مواد مخدر صنعتی به کشور به فرآیند تولید این مواد در داخل تبدیل شده است، یکی از دلایل کاهش قیمت نیز تولید در داخل و پایین آمدن ریسک جابه جایی آن است.
* مواد اولیه ساخت این مخدر در داخل کشور ممنوع است؟
- نه این مواد در داخل کشور به راحتی از داروخانه ها قابل تهیه است، در این بخش حلالهای خاصی لازم است و تبدیلات خاص دارویی صورت می گیرد، اما ساخت آن تکنولوژی و علم خاصی دارد. به همین دلیل است که به این کارگاهها آشپزخانه صنعتی می گوییم چون متاسفانه این آش در داخل خانه ساخته می شود.
* جناب طاهری! نقش رشوه را در ترانزیت و جابه جایی مواد مخدر در داخل خاک کشور تا چه حد می دانید؟
- بر اساس گزارشات سازمان ملل نهادهای مقابله ای ایران از پاکترین نهادهای مقابله ای در دنیا هستند که علت آن نیز مشخص است، شهادتها و رشادتهای پلیس، میزان بالای کشفیات، افزایش مهارت فنی ماموران ما، و سختگیری جمهوری اسلامی در این زمینه از اصلی ترین علل این مسئله است، شاید در دیگر بخشها چنین چیزی وجود داشته باشد اما من معتقدم در زمینه توزیع مواد مخدر رشوه کمترین تاثیر را دارد. شاید یک ماموری به صورت فردی چنین کاری کرده باشد که مجازات آن هم بسیار سنگین و تا حد اعدام هم بوده است، اما به هیچ عنوان این مسئله به شکل سازماندهی شده و گروهی در کشور ما وجود ندارد.
* وضعیت مهار مواد مخدر در ایران چگونه است؟
- ما می توانیم این ادعا را داشته باشیم که اعتیاد را در داخل ایران مهار کرده ایم یعنی با اقداماتی که در حوزه پیشگیری و درمان انجام شده میزان ورودی و خروجی افراد به دایره مصرف مواد مخدر الان برابر شده است، البته اثر این چیزی که من می گویم در آینده معلوم می شود.
----------------------------
گفتگو : صدرا محقق
نظر شما